1196- Platon'un Euthyphron Diyaloğunda Ahlaki Çıkmaz

Bir şey, Tanrı istediği için mi iyidir, yoksa o, iyi olduğu için mi Tanrı tarafından buyurulmuştur?

İlahi buyruk teorisi olarak bilinen Euthyphron ikilemi ilk kez Platon'un Euthyphron ile diyaloğunda ortaya atılmış olan felsefi ve teolojik problem, kısaca "ahlaki davranışlar Tanrı tarafından emredildiği için mi ahlakidir, yoksa ahlaki olduğu için mi Tanrı tarafından emredilmiştir" şeklinde bir sorudan ibarettir.

Sokrates ile Euthyphron diyaloglarında Euthyphron önce birinci seçeneği kabul eder, girdiği çıkmazları Sokrates'in soruları sayesinde fark edince, diğer seçeneği benimser, orada da çıkmazlara girer.

Bu tartışmada Euthypron "tanrıları memnun eden şeyin kutsal olduğunu" söyler. Sokrates bu argümanı yeterli bulmaz, bunun üzerine Euthyphron argümanını revize eder ve kutsal olanın tanrıların ittifakla anlaştıkları şey olduğunu ileri sürer.

Her iki argüman da doğru olsa, bizi bir çıkmaz döngüye sokar: Bir şey kutsal olduğu için tanrılar onu sever, tanrılar onu sevdiği için kutsal olur. Bu durumda gerçekte kutsalın doğası üzerine bir sonuca ulaşamayız.

Sokrates, bir şeyin bizatihi kutsal olduğu için mi tanrılar tarafından sevildiğini, yoksa tanrılar tarafından sevilen bir şey olduğu için mi kutsal sayıldığını sorar. Sokrates ve Euthyphron önce birlikte birinci seçeneği kabul ederler.

Birinci seçeneği seçmek, Sokrates'e göre, bizi ikinci seçeneği reddetmeye zorlamaktadır ve bu durumda bir şeyin neden kutsal olduğunu açıklanamaz. Her iki argüman da doğru olsa, bizi şöyle bir çıkmaz döngüye sokar: Bir şey kutsal olduğu için tanrılar onu sever, tanrılar onu sevdiği için kutsal olur.

Mesela yalan söylemek;

· "Tanrı İstediği İçin İyi" görüşü’ne göre yalan söylemek sadece ve sadece Tanrı yasakladığı için kötüdür, eğer Tanrı yalan söylemeyi emretseydi, yalan söylemek erdemli olurdu.

· "İyi Olduğu için Tanrı Buyurmuş" görüşü’ne göre yalan söylemek zaten kötüdür, güveni yıkar, iletişimi bozar ve Tanrı bu objektif kötülüğü bildiği için yasaklamıştır.



Adı Soyadı: Defne Kuruoğlu

Sınıf / No: 11/B – 1196